Ουδέν μονιμότερον...

Συνεχίζοντας την αναφορά μας σε ζητήματα πολιτισμού, δεν θα ήταν δυνατόν να αγνοήσουμε την πρόσφατη συνέντευξη της κας Κατερίνας Κοσκινά, διευθύντριας του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (Ελισάβετ Σταμοπούλου, in.gr). Πρόκειται, το λιγότερο, για ένα μακροσκελές μνημείο ασάφειας και γενικοτήτων, στο τέλος του οποίου μένει κανείς με τη θλιβερή εντύπωση ότι οι ερωτήσεις τέθηκαν σε κάποιον περαστικό και, μάλλον, αναρμόδιο υπάλληλο. Ένα απολύτως ενδεικτικό απόσπασμα: 

Θεωρώ ότι ανεξάρτητα από το εάν υπήρξαν καθυστερήσεις, έχει γίνει ένα σημαντικό έργο. Έχει συσταθεί μια σημαντική συλλογή, έχει κινηθεί το μουσείο, μπορεί όχι στην ευρύτητα που θα θέλαμε, αλλά υπάρχει, υφίσταται. Η καθυστέρηση προφανώς δεν οφείλεται μόνο στο Μουσείο. Ξέρουμε ότι έγινε ένας διαγωνισμός όπου ανέλαβε ένας εργολάβος ο οποίος δεν μπόρεσε να συνεχίσει κι έτσι διεξήχθη και δεύτερη διαδικασία για να ξεκινήσει με νέο εργολάβο. Σε αυτή τη δεύτερη φάση, το πράγμα προχώρησε αρκετά γρήγορα. Το γιατί δεν έγιναν κάποιες διοικητικές προεργασίες ώστε να μην έχουμε τώρα καθυστερήσεις, δεν μπορώ να απαντήσω. Μια απλή απάντηση θα ήταν ότι τότε δεν ήταν τόσο απαραίτητο να υπάρχει εσωτερικός κανονισμός. Δεν θέλω να κατηγορώ κανέναν, ο καθένας έκανε ό,τι μπορούσε. Καλό είναι να μην είμαστε συνεχώς με το δάχτυλο απέναντι στον προηγούμενο ή στον επόμενο. Ψάχνουμε να βρούμε ευθύνες εκεί όπου δεν υπάρχουν ή εκεί όπου ενδεχομένως δεν είναι τόσο σοβαρές.

Σημειώστε ότι το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος απέσυρε το ενδιαφέρον του για δωρεά προς το Μουσείο, λόγω των απίστευτων καθυστερήσεων στην πρόοδο του έργου, το οποίο “εκκρεμεί” εδώ και 16 χρόνια, ενώ η απομάκρυνση της προηγούμενης διευθύντριας, κας Άννας Καφέτση, πραγματοποιήθηκε περίπου υπό συνθήκες ρωμαϊκής αρένας. Η “κουρασμένη”, κατανοούμε, σημερινή διευθύντρια παραδέχεται, εκτός των άλλων, ότι στην παρούσα έκθεση έγινε ένα λάθος και τα γράμματα των κειμένων τοίχου βγήκαν μικρότερα απ’ό,τι θα έπρεπε. Δεν είχαμε ούτε τον χρόνο ούτε το χρήμα να τυπώσουμε άλλα. Θεωρήσαμε, λοιπόν, ότι απαιτείται λίγη προσπάθεια από τους θεατές να έρθουν λίγο πιο κοντά ώστε να μπορέσουν να διαβάσουν τα κείμενα. Ελπίζουμε ότι κάποια στιγμή θα μπορέσουμε να τα αντικαταστήσουμε με τα σωστά μεγέθη. Αυτό όμως δεν είναι καταστροφικό... Συμφωνούμε. Ε, δεν είναι και προς θάνατον.

Τη Σκύλλα ή τη Χάρυβδη;

H κυριαρχία του Φρανσουά Φιγιόν στην πολιτική σκακιέρα μιας αμήχανης Γαλλίας, μιας αμήχανης Ευρώπης γενικότερα, απλά επιβεβαιώνει αυτό που είχαμε σοβαρά υποπτευθεί ήδη από την προΒrexit εποχή. Την δεξιόστροφη, θατσερική πορεία εφαρμογής του πιο άτεγκτου νεοφιλελεύθερου καπιταλιστικού μοντέλου, όπου το δόγμα του σοκ θα κυριαρχεί, με μια σειρά "αναγκαίων μεταρρυθμίσεων", σαν κι αυτές που ουσιαστικά ανακοίνωσε σήμερα ο Π. Μοσκοβισί, σε ρόλο πρωθυπουργού.
Αντικειμενικός σκοπός αυτών των μεταρρυθμίσεων, όπως κι αν τις βαφτίσουν, δεν θα είναι άλλος από την πλήρη ανάσχεση και των τελευταίων ανθρωπιστικών-αγωνιστικών αντανακλαστικών των πολιτών, την πλήρη επικράτηση του κοινωνικού αυτοματισμού. Ήδη, στις ισχυρές χώρες των ακραίων κοινωνικών ανισοτήτων, την Ρωσία και την Αμερική, οι ολιγάρχες και τα μονοπώλια χαιρετίζουν την ανάδειξη του Φιγιόν ως μια, οπωσδήποτε, θετική -αν μη τι άλλο βολική- εξέλιξη. Μόνο αντίπαλον δέος πλέον, η θορυβημένη -πιο ακραία, υποτίθεται- Μ. Λεπέν. Μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης δηλαδή...

Με αφορμή ένα παλιό συμπόσιο

Αναδημοσιεύουμε σήμερα ένα προ διετίας, δυστυχώς ακόμη επίκαιρο, άρθρο μας, από το τεύχος 28 του ηλ. περιοδικού Vakxikon.gr, που θα φανεί ίσως χρήσιμο ενόψει της επικείμενης αναφοράς μας στις κακοδαιμονίες του Ε.Μ.Σ.Τ.:

Πριν μερικά χρόνια είχα την τύχη να παρευρεθώ στο επιστημονικό συμπόσιο με τίτλο «Στα ίχνη της σύγχρονης μουσειολογίας» (15, 16, 17 Μαίου 2010, Θεσσαλονίκη-Αθήνα), που εκείνη τη χρονιά ήταν αφιερωμένο στη μνήμη του ακάματου διευθυντή του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, Δημήτρη Κωνστάντιου. Από συστάσεώς της η συγκεκριμένη διοργάνωση, είτε πρόκειται για ημερίδα είτε για τριήμερο συμπόσιο –όπως στο ΜΜΣΤ και στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης– έχει γίνει πλέον θεσμός στο διευρυμένο επιστημονικό πεδίο των επαγγελματιών του κλάδου των μουσείων, αλλά και σε ό,τι αφορά στις εξελίξεις στον κρίσιμο τομέα της πολιτισμικής διαχείρισης και τεχνολογίας.

Στη βάση του Διαπανεπιστημιακού Μεταπτυχιακού Προγράμματος Μουσειολογίας, του πρώτου μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών αυτού του είδους που έλαβε χώρα στην Ελλάδα, ήδη από το 2002 (σπάνιο –για τα ελληνικά δεδομένα– να ξεκινά μια τέτοια προσπάθεια όχι από την πρωτεύουσα, αλλά από την περιφέρεια), και συνεχίζει, εντάχθηκε εξαρχής, οργανικά και αναπόσπαστα, ο εν λόγω θεσμός.

Σε εκείνη τη διοργάνωση, λοιπόν, είχε επιχειρηθεί μια αποτύπωση του ελληνικού τοπίου της σύγχρονης μουσειολογίας, μέσα από μελέτες περίπτωσης (case studies), που αφορούσαν σε μουσειολογικές μελέτες, μουσειοπαιδαγωγικές προσεγγίσεις, κριτικές μουσειολογικές αναθεωρήσεις, εκθεσιακούς σχεδιασμούς, τεκμηριωτικά προγράμματα, επικοινωνιακές πολιτικές και πρακτικές κλπ. Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα και έχοντας κατά νου το σκεπτικό των διοργανωτών, παίρνω το θάρρος να παραφράσω τον τίτλο εκείνου του συμποσίου ως εξής: «Στα (χαμένα) ίχνη του σύγχρονου μουσειολόγου».

Αν ακολουθήσει κανείς αυτά τα ίχνη, θα βρεθεί αναπότρεπτα μπροστά σε κάποιες αντιφατικές και στενόχωρες διαπιστώσεις, που ελάχιστα διαφοροποιήθηκαν στα χρόνια που μεσολάβησαν:

Ο ρόλος του εξειδικευμένου μουσειολόγου στη χώρα μας, παρ’ ότι η συμβολή του «στη γενικότερη διαχείριση του πολιτισμού μπορεί να πολλαπλασιάζει τα αποτελέσματα των όσων διατίθενται στο πολιτισμό, είτε από κρατικές πηγές είτε από ιδιωτικές χορηγίες», δεν έχει γίνει ακόμη πλήρως κατανοητός και ξεκάθαρα διακριτός από όλους όσοι δραστηριοποιούνται σε φορείς πολιτισμού.

Επιπρόσθετα, η συμμετοχή του μουσειολόγου «στους επίσημους θεσμικούς φορείς, όπως είναι τα μουσεία, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια» και η συμβολή του στην «κριτική κατανόηση των πολιτιστικών φαινομένων», δεν αποτιμάται πάντοτε σε ένα περιβάλλον «αλληλοκατανόησης και αποδοχής του άλλου» (εντός εισαγωγικών κάποια αποσπάσματα-φράσεις από τους διατυπωμένους στόχους του συμποσίου).

Ο μουσειολόγος λειτούργησε τα τελευταία χρόνια, και εξακολουθεί να λειτουργεί –τουλάχιστον προς το παρόν–, ως κομιστής καινών δαιμονίων, όχι γιατί επιδιώκει την αλλαγή για την αλλαγή, αλλά γιατί, στο μέτρο που πραγματικά του δίνεται η δυνατότητα της παρέμβασης, έχει να αντιπαλέψει παγιωμένες δομές, αργοκίνητους μηχανισμούς και αμυντικές νοοτροπίες στην εργασιακή του καθημερινότητα. Η τελευταία, βέβαια, δεν είναι καθόλου αυτονόητη, μιας και το φάσμα της ανεργίας είναι κάτι παραπάνω από αισθητό για την μεγαλύτερη ίσως μερίδα των συναδέλφων. Η κατάσταση επιτείνεται από την πλήρη απουσία δυναμικής εκπροσώπησης των επαγγελματικών συμφερόντων του κλάδου στα κέντρα αποφάσεων, καθώς και από την ελιτίστικη έως αδιάφορη αντιμετώπιση κρίσιμων ζητημάτων από αρμόδιους και μη...

Σε μια εποχή που έκθεμα μπορεί να θεωρείται ακόμη και το «μη αντικείμενο» (σχετικά πρόσφατη η περίπτωση ένταξης του διεθνούς συμβόλου @ στις συλλογές του ΜΟΜΑ), και που όλοι –ανοιχτά– παραδέχονται ότι η βιωσιμότητα των μουσειακών ιδρυμάτων εξαρτάται άμεσα από την επισκεψιμότητά τους, στην Ελλάδα ο μουσειολόγος εξακολουθεί να είναι ο μεγάλος απών! Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα απουσίας μουσειολόγου τόσο από τον κεντρικό σχεδιασμό, όσο και από τα επιμέρους στάδια προγραμματισμού, σχεδιασμού και υλοποίησης σημαντικών πολιτιστικών φορέων στο κέντρο και στην περιφέρεια, με επιστέγασμα το (Νέο) Μουσείο της Ακρόπολης, για το οποίο η σχετική αρθρογραφία είναι εκτενέστατη (η απουσία των -πραγματικών- γλυπτών από την αίθουσα του Παρθενώνα, θα μπορούσε περίφημα να λειτουργήσει ως ένα «μη έκθεμα» ή -καλύτερα- ως ένα αποσπασματικό έκθεμα «εν αναμονή», υπαινικτικό και διαρκές, αν π.χ. δεν είχαν σπεύσει, ατυχέστατα, οι «αρμόδιοι» να τα συμπληρώσουν με αντίγραφα, εναποθέτοντας -εν τέλει- τις τύχες του ζητήματος σε απαστράπτουσες δημόσιες σχέσεις για εγχώρια λαϊκή κατανάλωση).

Το «σύνδρομο του μεγεθυντικού φακού», να βλέπεις δηλαδή το δέντρο και να χάνεις το δάσος, φτάνει στην περίπτωσή μας και ένα βήμα παραπέρα: να μην παραδέχεσαι καν ότι υπάρχει δάσος! Να μην παραδέχεσαι, δηλαδή, την ανάγκη εμπλοκής μιας επιστημονικής ειδικότητας, που στο εξωτερικό μετρά ήδη πάνω από μισό αιώνα ζωής, από την αρχή και σε όλη τη διαδρομή ενός –οσοδήποτε μεγάλου ή μικρού– έργου ή πρότζεκτ, όπως τα προαναφερθέντα.

Κι όμως, η «ειδική όραση» του μουσειολόγου, πάντοτε μέσα στο πλαίσιο της διεπιστημονικής συνεργασίας και της συνεχούς ανατροφοδότησης, είναι ο απαραίτητος συνδετικός κρίκος μεταξύ μουσείου-εκθεμάτων-επισκέπτη (πρόσληψη –συν-δημιουργία νοήματος). Και αυτό γιατί, αν κάτι έμαθε στις κοπιώδεις, απαιτητικές σπουδές του, είναι να επεξεργάζεται, να απλοποιεί (όχι να απλουστεύει) και να διαμεσολαβεί το μήνυμα στο κοινό: σε όλους μαζί και στον καθένα ξεχωριστά, καθότι για τη "νέα" μουσειολογία ο «μέσος όρος» είναι το λιγότερο αδόκιμος, αν όχι ανύπαρκτος...

Συντομογραφίες:

ΕΜΣΤ: Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης
ΜΜΣΤ: Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης
ΜΟΜΑ: Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (της Νέας Υόρκης)

Ράβε ξήλωνε

Στον παράδρομο της Ε.Ο. Θεσσαλονίκης-Μουδανιών (μέτωπο προς Χαλκιδική), από το ύψος του κολυμβητηρίου Αpollo μέχρι την ΕUROTECH (κόμβος Θέρμης), η εικόνα που αντικρίζει κανείς είναι η ίδια και απαράλλαχτη εδώ και χρόνια: βαθιές λακκούβες πρόχειρα "μπαλωμένες", ξανά και ξανά, επικίνδυνες για τη δημόσια ασφάλεια (ιδιαίτερα για τους μοτοσικλετιστές). Καθώς ο δρόμος αυτός εξυπηρετεί μεγάλο όγκο οχημάτων, από και προς τη Θέρμη, αλλά και τις γύρω περιοχές, κι έχουμε πλέον μπει για τα καλά στον χειμώνα, εφιστούμε την προσοχή στους αρμόδιους (Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας). Επείγει μια συνολική ασφαλτόστρωση του δρόμου.

Τάραξε τα νερά

Όσοι βιαστούν να μιλήσουν για "τέλος εποχής", μετά τον θάνατο του Φιντέλ Κάστρο, ίσως αγνοούν τους "κυματισμούς", για τους οποίους κάνει λόγο ο Ίρβιν Γιάλομ ("Στον Κήπο του Επίκουρου").

Σε μια προσπάθεια να ξορκίσει τον φόβο του θανάτου, ο σπουδαίος ψυχοθεραπευτής και συγγραφέας προτείνει, μεταξύ άλλων, μια ζωή γεμάτη νόημα, γεμάτη αλληλεπιδράσεις και υπεύθυνες στάσεις, γεμάτη σημαντικές πράξεις, εν τέλει, που -εν δυνάμει- μεταφέρουν την ενέργειά μας στις επόμενες γενιές, ακριβώς όπως οι κυματισμοί που δημιουργούνται στην επιφάνεια του νερού από την πτώση μιας πέτρας.

Θυμόμαστε ακόμη τη συγκινητική βοήθεια των γιατρών της Κούβας, με ζήλο και αυταπάρνηση, στην ταλαιπωρημένη από τον Έμπολα αφρικανική ήπειρο, περισσότερο από κάθε άλλη χώρα του δυτικού κόσμου. Οπωσδήποτε, θυμόμαστε το ντοκιμαντέρ του Μάικλ Μουρ, σχετικά με το σύστημα περίθαλψης των Η.Π.Α. Η υποδοχή εκείνων των Αμερικανών πολιτών, των ξεγραμμένων από το ίδιο τους το κράτος, σε μια χώρα που τους είχαν μάθει να τη θεωρούν "παραδοσιακό εχθρό", μπορεί να πείσει και τον πλέον αμετάπειστο για την πολύτιμη παρακαταθήκη της Κουβανικής επανάστασης.

Ναι, οι καιροί άλλαξαν, το εξουθενωτικό εμπάργκο θα είναι σε λίγο παρελθόν(;) Τα όπλα της επανάστασης έγιναν, προς το παρόν, μουσειακά εκθέματα. Η ψυχροπολεμική ρητορική μοιάζει κι αυτή ξεπερασμένη. Όμως, όσο η κοινωνική εξαθλίωση γιγαντώνεται και τα χάσματα της βάρβαρης ανισότητας βαθαίνουν, η ανθρωπότητα δεν θα πάψει να αναζητά κάποιο αντίδοτο στην παράνοια του θεοποιημένου κέρδους.

Μαύρες (προ)Παρασκευές...

Ζούμε στον καιρό των απόλυτων αντιφάσεων. Μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων διαλαλούν τις προσφορές τους, σε μία ακόμα "Μαύρη Παρασκευή", που αν χαρακτηρίζεται ως τέτοια, είναι μόνο εξαιτίας του κατρακυλίσματος της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Την ίδια ώρα, ένα μέσο νοικοκυριό, όπου υπάρχει, έστω, η "πολυτέλεια" να εργάζεται τουλάχιστον ένας, μόλις και μετά βίας μπορεί -αν μπορεί- να τα βγάλει πέρα.

Κι όμως, οι ουρές καλά κρατούν! Τα μονοπώλια δεν προλαβαίνουν να καταγράφουν τα νέα κέρδη τους, από όσους -οικειοθελώς- στοιβάζονται πίσω από γυάλινες πόρτες και διάφανες πλαστικές προθήκες, για να ξορκίσουν τα βασανιστικά τους απωθημένα με ένα από τα πολλά χαρτόκουτα... Το περιεχόμενό του, αλίμονο, δεν θα καλύψει ποτέ το κενό της ανθρώπινης επικοινωνίας. Η γάτα θα εξακολουθήσει, αφηνιασμένη, να κυνηγάει μάταια την ουρά της.   

Η Ομοσπονδία Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδας δηλώνει, σε ανακοίνωσή της: «Μετά την απελευθέρωση της λειτουργίας των καταστημάτων τις Κυριακές, μετά την καθιέρωση του θεσμού της λευκής νύχτας από διάφορους Δήμους της χώρας, οι μεγάλες εμπορικές αλυσίδες, με επικεφαλής τα PUBLIC και το εκπτωτικό χωριό της Mc Arthur Glenn, ανακάλυψαν και την 'Black Friday'». Σε ένα τέτοιο τοπίο καπνιζόντων ερειπίων, προσθέτουμε, η πλήρης απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων θα είναι απλά το κερασάκι στην τούρτα.

Η Αμφίπολη με ψυχραιμία...

Με αφορμή το θέμα της Αμφίπολης, που έρχεται και πάλι στην επικαιρότητα μετά την πρόσφατη ανακοίνωση από το Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Γεωφυσικής του ΑΠΘ, με τίτλο: «Πώς εντοπίζονται θαμμένες αρχαιότητες: τα μυστικά του λόφου Καστά στην Αμφίπολη», αναδημοσιεύουμε παλαιότερο σχετικό άρθρο μας. Είχε αρχικά δημοσιευτεί στο ιστολόγιο της Χίμαιρας (σημ. Περιοδικό Λογοτεχνίας), πριν από δύο χρόνια ακριβώς, αλλά παραμένει εξαιρετικά επίκαιρο, ακόμη κι αν έχουμε πλέον διαφορετική κυβέρνηση... Η λέξη μυστικά σε επιστημονική ανακοίνωση, είναι το λιγότερο ενδεικτική:
Το να κουράσει κανείς περισσότερο με ιστορικές πληροφορίες, συσχετίσεις, ερμηνείες κι αρχαιολογικά σενάρια (το διαδίκτυο βρίθει ιστορικών ή ανιστόρητων, επιστημονικών ή επιστημονικοφανών άρθρων), είναι -νομίζω- περιττό. Η περίπτωση της Αμφίπολης δεν θα μας απασχολήσει από αυτήν την σκοπιά, αλλά ως αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης πρωτοφανές -δεν θα ήταν υπερβολή να χαρακτηρίσουμε- στα ελληνικά χρονικά!

Έχει τονιστεί και αλλού το πόσο επίπονη, σχολαστική και χρονοβόρα είναι η αρχαιολογική διαδικασία. Πόσος κόπος και πόση προεργασία απαιτείται, για να φτάσει κανείς σε κάποιες πρώτες εκτιμήσεις και να δομήσει σταδιακά -βασιζόμενος στην ανάλυση των δεδομένων- κάποια συμπεράσματα. Όπως και να έχει, οι γνώσεις μας για το παρελθόν (“άγνωστη χώρα” το ονομάζει ο David Lowenthal), δεν μπορεί παρά να είναι αποσπασματικές και, αρκετά συχνά, αμφισβητίσιμες. Κάθε ανασκαφή, λοιπόν, -υπό προϋποθέσεις- έρχεται να προσθέσει “ψηφίδες” γνώσης πολύτιμες, που συμπληρώνουν ή/και ανατρέπουν τα (παρα)δεδομένα.

Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, παρακολουθήσαμε τους τελευταίους μήνες (ενν. καλοκαίρι-φθινόπωρο του 2014) την αποκάλυψη ενός σημαντικού, οπωσδήποτε, μνημείου, στο οποίο αποτυπώνεται η “κουλτούρα περί θανάτου” της κοινωνίας μιας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου, που μάλιστα αφορά στα ανώτατα στρώματά της.

Ας μην επεκταθούμε σε λεπτομέρειες για τυπολογικές προσεγγίσεις και χρήσιμες διεπιστημονικές τεχνολογικές μεθόδους. Ας αρκεστούμε στο γεγονός ότι το ασφαλέστερο εργαλείο στα χέρια ενός αρχαιολόγου παραμένει η σχετική χρονολόγηση, με ό,τι αυτή προϋποθέτει σε επίπεδο μελέτης, φαντασίας και ανασκαφικής εμπειρίας, και σε συνδυασμό με ιστορικές πηγές, γραπτές μαρτυρίες, τοπωνύμια κλπ.

Θα απορήσει ίσως κανείς για την αναφορά μας στη φαντασία... Καλά ως προς τα άλλα, αλλά γιατί είναι απαραίτητη (και) η φαντασία στην εξέλιξη μιας ανασκαφής; Και τι ρόλο έπαιξε στην εξέλιξη της συγκεκριμένης, στον τύμβο Καστά;

Εδώ ερχόμαστε στον κρίσιμο παράγοντα των υποθέσεων, που τροφοδοτούν και ανατροφοδοτούνται από την έρευνα -και μόνο σε σχέση με αυτήν και τα (πραγματικά) ευρήματά της. Πόσο λεπτές καθίστανται αυτές οι ισορροπίες, όταν η σχέση αυτή διαταράσσεται, οι υποθέσεις αυτονομούνται, και η έρευνα γίνεται με γνώμονα την επαλήθευσή τους, εξυπηρετώντας προσδοκίες, σκοπιμότητες ή/και βολικά σενάρια για την εκάστοτε εξουσία; Όταν ο ανασκαφέας καθοδηγείται από ένστικτο και φιλοδοξία ή υποκύπτει σε άνωθεν πιέσεις, ώστε να βιάζεται να βγάλει συμπεράσματα, απορρίπτοντας απόψεις και ερμηνείες διαφορετικές και κακίζοντας όσους τις επιχειρήσουν;

Oι “χρόνοι” και μόνο της ανασκαφής στον τύμβο Καστά, χωρίς καθόλου να εξετάζουμε την τήρηση της επιστημονικής δεοντολογίας ενός τόσο απαιτητικού και πολυσύνθετου έργου, έδειξαν κραυγαλέα επίσπευση της διαδικασίας. Όποιος είχε την τύχη να εργαστεί ως αρχαιολόγος πεδίου, ακόμη και με σχετικά μικρή εμπειρία, μπορεί -νομίζω εύκολα- να συμφωνήσει μαζί μου. Αν συνυπολογίσουμε και τη χρονική συγκυρία που επιλέχθηκε για την πρόσφατη -προεκλογική- ανακοίνωση (ενν. πριν τις εκλογές του Γενάρη του 2015) των αποτελεσμάτων, που προέκυψαν από τη μελέτη του σκελετικού υλικού (των “ενοίκων” του τάφου...), καταλήγουμε στο εύλογο συμπέρασμα: η (τραβηγμένη από τα μαλλιά) “εθνική υπερηφάνεια” βλάπτει σοβαρά την επιστημονική συνέπεια.

Ζοφερό παρελθόν ή εικόνες από το προσεχές μέλλον;

"Δια της εισαγωγής του θεσμού του «ποδεστά» 7.300 επί των 9.000 δήμων της Ιταλίας δεν θα έχουν πλέον το δικαίωμα της εκλογής δημοτικών αρχών", διαβάζουμε στο Ελεύθερον Βήμα της 17ης Οκτωβρίου 1925, από τον Γ. Πολίτη (Το Βήμα, 90 χρόνια, Τόμος Α', 1922-1931, 2012).
Η λέξη Podesta, προερχόμενη από τη λατινική potestas, που σημαίνει δύναμη, χαρακτήριζε συγκεκριμένους υψηλούς αξιωματούχους των ιταλικών πόλεων, ήδη από τον Ύστερο Μεσαίωνα (wikipedia), για να τονίσει την (δοσμένη πάντα) εξουσία τους.
Ο Ποδεστά του φασιστικού καθεστώτος Μουσολίνι, ήταν στην ουσία ένας διορισμένος -ντόπιος ή μη- τεχνοκράτης, συνεπικουρούμενος από ένα πλήρως ελεγχόμενο γνωμοδοτικό συμβούλιο, με τυπικό φυσικά ρόλο. Θεμελιώδες προπαγανδιστικό επιχείρημα για την "επιβεβλημένη μεταρρύθμιση" στάθηκε ότι "εφόσον η ιταλική επαρχία και η ιταλική κωμόπολις έχει ανεπίλυτα στοιχειώδη προβλήματα, όπως το της υδρεύσεως, της ελονοσίας, του φωτισμού, της οδοποιίας, η πολιτική αναζήτησις και οι πολιτικοί αγώνες αποτελούν δι' αυτήν περιττήν πολυτέλειαν, ή, τουλάχιστον, μίαν γελοιογραφίαν πολιτισμού την οποίαν ένα σοβαρόν κράτος δεν πρέπει να ανέχεται". 
Εις τους αιώνας των αιώνων το ίδιο έργο: Τα έργα! Τα έργα και η πρόοδος... Η, μάλλον, η πρόοδος δια των έργων... Απερίφραστα, το φασιστικό καθεστώς ομολογεί ότι προωθεί ένα οικονομικό κράτος, ρίχνοντας το βάρος στην παραγωγή και στο "γενικό συμφέρον". Εντός αυτού του ασφυκτικού πλαισίου, κάθε πολιτική ιδεολογία ξένη προς τους σκοπούς των κυβερνώντων έπρεπε να εγκαταλειφθεί.
Οπωσδήποτε, οι παραπάνω γραμμές πρέπει να θυμίζουν αρκετά, πολιτικοκοινωνικά συνθήματα, θέσεις και κατευθύνσεις της επικαιρότητας. Επιδιώκουν και σήμερα να πείσουν για την προτεραιότητα της οικονομίας, για τη σημασία της ασφάλειας, για το τέλος των ιδεολογιών, για το μάταιο του αγώνα κλπ. Κάθε ομοιότητα με πρόσωπα και καταστάσεις, απλά, θεωρήστε την απολύτως μελετημένη...

Τι συμβαίνει με την ατμόσφαιρα στη δυτική Θεσσαλονίκη;

Οι καταγγελίες για δυσωδία, ενίοτε αφόρητη, ιδιαίτερα κατά τις βραδινές ώρες, δεν είναι πλέον κάτι ασυνήθιστο για τη δυτική περιοχή της Θεσσαλονίκης. Η πόλη, τουλάχιστον για μία δεκαετία, κατέχει το θλιβερό προνόμιο να συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο μολυσμένα αστικά κέντρα του σύγχρονου κόσμου.
Η παρουσία εργοστασίων επεξεργασίας πετροχημικών πολύ κοντά σε κατοικίες, στην περιοχή του Κορδελιού, τα ελλιπή μέτρα περιορισμού των ατμοσφαιρικών ρύπων, τα εργολαβικά συμφέροντα, η αδιαφορία της πολιτείας, επέτειναν το πρόβλημα, με αποτέλεσμα όλο και περισσότερες παθήσεις του αναπνευστικού, και όχι μόνο, να εκδηλώνονται ανάμεσα στους κατοίκους. Μάλιστα, σύμφωνα με μαρτυρίες των τελευταίων, πολλά μικρά παιδιά υποφέρουν τα τελευταία χρόνια από άσθμα.
Αν σε αυτή τη ζοφερή εικόνα προστεθεί η ανεξέλεγκτη αποβολή λυμάτων, στη διαδρομή των ρεμάτων του Δενδροποτάμου προς το Θερμαϊκό, αλλά και τα σχεδόν ανύπαρκτα μέτρα ασφαλείας σε μεγάλες βιομηχανικές μονάδες, που κατά το παρελθόν, όχι σπάνια, έχουν στοιχίσει σε σοβαρά εργατικά ατυχήματα, μπορεί κανείς εύκολα να σχηματίσει την εικόνα της αποσύνθεσης.
Ο μόνος τρόπος ώστε να αναχαιτιστούν αυτά τα φαινόμενα, είναι η συνεχής εγρήγορση των κατοίκων, με τη συμμετοχή τους στη διεκδίκηση των -στοιχειωδών, εκεί που φτάσαμε- συνθηκών μιας αξιοπρεπούς και υγιούς διαβίωσης, για τους ίδιους και για τα παιδιά τους.

Διαβάστε εδώ ένα πικρό, σατιρικό ποίημα του Άρη Μπιτσώρη, που θέτει το πρόβλημα στα σωστά του μέτρα.