Η ρίζα

Μιας και οι οθόνες μας έχουν γεμίσει με πάσης φύσεως τσιτάτα, και το "γνώθι σαυτόν" έχει πάει προ πολλού περίπατο, ας δούμε τη ρίζα του προβλήματος στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνική παραγωγή, ειδικά δε στην ποίηση:

"Bλέπετε ότι, δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν κάθισα ποτέ να συμμορφώνομαι με τα κέφια του αναγνώστη, που βρίσκεται μπροστά μου, αλλά του αναγνώστη που θα ήθελα να βρίσκεται μπροστά μου, κι αυτό πολλές φορές καταλαβαίνω ότι με απομακρύνει από την κοινή κατανόηση." Ο. Ελύτης, 1942

ΔΕΘέλω

Aπό τον δήμαρχο και τον περιφερειάρχη, μέχρι τους παντός είδους προέδρους (επιμελητηρίων κλπ.) και γενικούς γραμματείς (οπωσδήποτε και φαρισαίους), όλοι επιχαίρουν για την 82η ΔΕΘ, τη "μεγαλύτερη της τελευταίας δεκαετίας", όπως υπερηφανεύονται. Άρθρα επί άρθρων για τις "ευκαιρίες υγιούς επιχειρηματικότητας", για τους "νέους δρόμους ανάπτυξης", για την "εποχή της καινοτομίας και των τεχνολογιών" που προελαύνουν... Ολοσέλιδες διαφημιστικές καταχωρήσεις σε τοπικές και μη εφημερίδες, 24ωρη τηλεοπτική προπαγάνδα από τα κρατικά κανάλια, σημαιοστολισμοί, ρεβεράντζες, κλαπατσίμπαλα κ.ά. πολλά, ώστε να πειστούμε πως ο ήλιος ανατέλλει από τη δύση!

Αποτελεί κοινό τόπο πως ο θεσμός των εμπορικών εκθέσεων, στην εποχή του διαδικτύου και της παγκόσμιας επικοινωνίας, είναι απαρχαιωμένος, ένα κατάλοιπο μιας άλλης εποχής. Πέρα από τη νοσταλγική διάθεση για χρόνια περασμένα ανεπίστρεπτα, όταν η Διεθνής Έκθεση αποτελούσε πράγματι μια ευκαιρία για ενημέρωση, διασκέδαση κι έναν δημοφιλή τουριστικό προορισμό, είναι επιτακτικό να δούμε πλέον ψύχραιμα τη σύγχρονη κατάσταση, χωρίς άτοπους συναισθηματισμούς.

Όσοι υποστηρίζουν πως η Διεθνής Έκθεση, στη σημερινή θλιβερή της μορφή, βοηθά τα μικρομάγαζα του ιστορικού κέντρου να ανεβάσουν τον τζίρο τους ή πως προωθεί τον τουρισμό και προσφέρει, έστω, κάποια μορφή ψυχαγωγίας, είναι ή βαθιά νυχτωμένοι ή ―το πιθανότερο― εκφράζονται εκ του πονηρού: κλειστοί αστυνομοκρατούμενοι δρόμοι όπου στρέψει κανείς το βλέμμα, τεράστια ακαλαίσθητα περίπτερα, πολλά εξ αυτών κυβερνητικά ή κρατικών και "μη κερδοσκοπικών" οργανισμών, τα οποία δεσμεύουν τον πιο ζωτικό χώρο της πόλης (πόσο σπουδαίο μητροπολιτικό πάρκο, αλήθεια, αντίστοιχο του παραλιακού μετώπου, θα μπορούσε να δημιουργηθεί, ώστε ο χώρος να αποδοθεί, επιτέλους, στους Θεσσαλονικείς), κυκλοφοριακό έμφραγμα κάθε χρόνο και χειρότερο, και όλα αυτά στην πρωτεύουσα της ανεργίας, στη "μεγάλη φτωχομάνα".

Τα κινέζικα φαναράκια (τιμώμενη χώρα φέτος η Κίνα) δεν μπορούν να στολίσουν τη θλίψη και τα αδιέξοδα των κατοίκων, ούτε φυσικά τη διαρκή υποβάθμιση της πόλης σε όλα τα επίπεδα. Αποτελεί δε μέγιστη ντροπή κυβερνητικά στελέχη να επιχαίρουν "για την πρόοδο των έργων του μετρό", ενός έργου που έπρεπε να έχει ήδη τελειώσει, και μάλιστα να στήνουν ένα ταλαίπωρο βαγόνι ως εξέχον έκθεμα!...

Μεγάλη φτωχομάνα

O Αρθρογράφος υποδέχεται τον Σεπτέμβριο, τη νέα σχολική χρονιά, αλλά και την 82η ΔΕΘ, όπου πλήθος κούφιες υποσχέσεις και λόγοι κενοί περιεχομένου θα ακουστούν και πάλι, με ένα απόσπασμα από τον (πράγματι ουσιαστικό) λόγο του Νικηφόρου Χούμνου ("Θεσσαλονικεύσι Συμβουλευτικός"), που γράφτηκε στην Κωνσταντινούπολη γύρω στο 1310, και δίνει μια αντιπροσωπευτική εικόνα της συμβασιλεύουσας και των κατοίκων της στις αρχές του 14ου αιώνα. Είναι, νομίζουμε, συγκινητικό το πόσο έμελλε η πόλη αυτή να παγιωθεί στις συνειδήσεις των Ελλήνων ως η "μεγάλη φτωχομάνα". Φέτος, ας ελπίσουμε να μην επαναληφθούν άκρως ντροπιαστικά και δυσφημιστικά για την πόλη και την οικουμενική της παράδοση φαινόμενα, όπως εκείνα του Ωραιοκάστρου.

Κι όσοι έτυχε να δυστυχήσουν στη ζωή τους και έχασαν τα πάντα και περιέπεσαν σε συμφορές, όλοι αυτοί καταφεύγουν σε σας, σαν σε κοινούς πατέρες. Εσείς πάλι κάνετε τα πάντα γι' αυτούς και τους παρέχετε ό,τι χρειάζονται. Ο νόμος λοιπόν υποδέχεται αυτούς, ο πιο καλός από τους δικούς σας, προσφέροντάς τους την πόλη ως πατρίδα. Και αφού περάσει ένα σύντομο χρονικό διάστημα, κι αυτό γίνεται για να διατρηθεί η τάξη, κανείς δεν τους κατηγορεί για ξένους και μπορούν να συμμετέχουν ως ίσοι σε όλα τα αγαθά της πόλης και δεν κερδίζουν τίποτε λιγότερο από τους αυτόχθονες. Από την ατυχία τους, μπορεί να πει κανείς, μερικοί καταλήγουν να γίνουν ευδαίμονες, γιατί η δεύτερη εμπειρία τους είναι πολύ καλύτερη. Αυτό λοιπόν που όλη η γη είναι για όλους τους ανθρώπους, μητέρα δηλαδή και κοινή τροφός, ακριβώς αυτό συμβαίνει, και η πόλη σας όλους όσοι τη χρειάζονται τους μεταχειρίζεται σαν γνήσια παιδιά της, κανέναν δε θεωρεί νόθο, και όποιον το επιζητεί, τον κατατάσσει ανάμεσα στους γιους της.

Άρα, εάν κάποιος ακόμη και από μακριά διεκδικεί την πόλη σας ως πατρίδα, θα επικρατήσει στους δικαστές η άποψη ότι αυτός ανήκει στην πόλη. Γιατί δεν υπάρχει σε σας η διάκριση που υπάρχει στους άλλους, ο ένας πολίτης, ο άλλος ξένος, αφού όλοι σε όλα τα σημεία της οικουμένης συμβαίνει να είναι πολίτες της δικής σας πόλης και δεν υπάρχει κανένας, ακόμη και αυτός που είναι διωγμένος από παντού για τη δυστυχία του, που να μην μπορεί να προσβλέπει στη δική σας πόλη ως πατρίδα. Γιατί σε όλους κάνατε φανερό ότι δεν υπάρχει κανένας άπατρις, εφόσον υπάρχει η πόλη των Θεσσαλονικέων.